Hiểu rõ về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của chiếc ô tô là điều quan trọng với mỗi chủ xe. Một trong những hệ thống cốt lõi chính là hệ dẫn động, nơi quyết định lực từ động cơ được truyền tới bánh xe nào. Cùng Ô tô Dung Bắc khám phá sự khác biệt giữa cầu xe và trục truyền động cũng như các kiểu dẫn động phổ biến hiện nay.
Phân biệt Cầu xe và Trục truyền động trên ô tô
Nhiều người dùng xe vẫn còn nhầm lẫn giữa khái niệm cầu xe và trục truyền động hay còn gọi là cầu chủ động. Về cơ bản, cầu xe là một thành phần cấu trúc dạng ống hoặc dầm, có chức năng chính là kết nối các bánh xe ở hai bên cùng một trục lại với nhau. Xe ô tô thường có ít nhất hai cầu xe, một ở phía trước và một ở phía sau. Cầu xe có thể là cầu chủ động (nhận lực truyền động từ động cơ) hoặc cầu bị động (chỉ lăn theo).
Ngược lại, trục truyền động (hoặc drive axle) là một phần của hệ dẫn động, có nhiệm vụ chính là truyền lực quay và mô-men xoắn từ động cơ (thông qua hộp số và bộ vi sai) đến các bánh xe. Bên trong trục truyền động chủ động luôn có bộ vi sai để cho phép các bánh xe trên cùng một trục quay ở tốc độ khác nhau khi vào cua. Như vậy, trong khi cầu xe chỉ là một cấu trúc vật lý nối hai bánh, thì trục truyền động là một hệ thống phức tạp hơn có chức năng truyền lực, là bộ phận không thể thiếu trong một hệ dẫn động hoàn chỉnh.
Các loại Hệ dẫn động ô tô phổ biến nhất
Dựa trên số lượng và vị trí của các bánh xe nhận được lực truyền động từ động cơ, hệ dẫn động ô tô được phân loại thành nhiều kiểu khác nhau. Mỗi loại hệ thống truyền lực này đều được thiết kế để đáp ứng những mục đích sử dụng và điều kiện vận hành nhất định. Việc lựa chọn loại hệ dẫn động phù hợp có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận hành, hiệu quả sử dụng nhiên liệu và cảm giác lái của xe.
Hệ dẫn động cơ bản nhất là loại chỉ truyền lực tới hai bánh xe, thường được gọi chung là hệ dẫn động hai bánh (2WD – Two-Wheel Drive). Tùy thuộc vào vị trí của hai bánh chủ động này mà ta có hai kiểu phổ biến là dẫn động cầu trước (FWD) và dẫn động cầu sau (RWD). Ngoài ra, còn có hệ dẫn động bốn bánh (4WD hoặc AWD) truyền lực tới cả bốn bánh xe, mang lại khả năng bám đường vượt trội.
Hệ dẫn động hai bánh (2WD): FWD và RWD
Trong hệ dẫn động hai bánh (2WD), chỉ có hai bánh xe trên một trục nhận được lực truyền động từ động cơ để đẩy hoặc kéo xe di chuyển. Đây là cấu hình đơn giản và phổ biến nhất trên các dòng xe con, xe đô thị nhỏ và một số loại xe thương mại.
Hệ dẫn động cầu trước (FWD – Front-Wheel Drive) là loại mà lực truyền động được đưa tới hai bánh xe ở phía trước. Đây là kiểu bố trí rất phổ biến trên hầu hết các mẫu xe du lịch cỡ nhỏ và vừa hiện nay. Ưu điểm của hệ dẫn động cầu trước là cấu trúc gọn gàng, giúp tiết kiệm không gian dưới sàn xe do không cần trục các đăng dài chạy dọc thân xe như dẫn động cầu sau. Điều này cũng thường dẫn đến trọng lượng xe nhẹ hơn và chi phí sản xuất thấp hơn. Bên cạnh đó, với phần lớn trọng lượng động cơ và hộp số đặt ở phía trước, các xe FWD có lực bám tốt hơn ở cầu trước, giúp cải thiện khả năng kéo trên mặt đường trơn trượt như tuyết hoặc bùn lầy ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên, nhược điểm của FWD là hiện tượng “torque steer” (lực xoắn vô lăng) khi tăng tốc mạnh, do lực kéo và lực lái cùng tác động lên bánh trước. Phân bổ trọng lượng dồn nhiều về phía trước cũng có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng và khả năng xử lý ở tốc độ cao hoặc khi vào cua gắt.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- Bảo dưỡng cụm cổ hút ô tô
- 1991 Mệnh Gì? Giải Mã Chi Tiết Tuổi Tân Mùi
- Cấu tạo, phân loại hệ thống treo độc lập trên ô tô
- Cách chọn hướng xuất hành đầu năm thu hút may mắn
- Dừng xe và đỗ xe đúng quy định: Hướng dẫn chi tiết từ A-Z
Hệ dẫn động cầu sau (RWD – Rear-Wheel Drive) là loại mà lực truyền động được đưa tới hai bánh xe ở phía sau. Kiểu hệ thống truyền lực này thường được trang bị trên các xe thể thao, xe sedan hạng sang cỡ lớn, xe bán tải và xe tải thương mại. Ưu điểm nổi bật của RWD là khả năng phân bổ trọng lượng tốt hơn giữa cầu trước và cầu sau, đặc biệt khi tăng tốc, giúp cải thiện độ bám đường của bánh sau và mang lại cảm giác lái cân bằng, thể thao hơn. RWD cũng có khả năng chịu tải và kéo tốt hơn do lực kéo được truyền trực tiếp tới cầu sau, nơi thường chịu nhiều tải trọng. Tuy nhiên, nhược điểm của dẫn động cầu sau là cấu trúc phức tạp hơn do cần có trục các đăng, dẫn đến trọng lượng lớn hơn và tốn kém hơn trong sản xuất. Khả năng bám đường trên các bề mặt trơn trượt có thể kém hơn FWD nếu trọng lượng phân bổ lên cầu sau không đủ lớn.
Hệ dẫn động bốn bánh (4WD và AWD)
Hệ dẫn động bốn bánh là kiểu hệ thống truyền lực đưa lực từ động cơ đến cả bốn bánh xe, mang lại khả năng bám đường tối đa trong nhiều điều kiện khác nhau. Có hai loại chính trong phân khúc này là 4WD (Four-Wheel Drive) và AWD (All-Wheel Drive), dù đều dẫn động 4 bánh nhưng chúng có những khác biệt quan trọng về nguyên lý hoạt động và mục đích sử dụng.
Hệ dẫn động 4WD (thường được gọi là dẫn động 2 cầu trong cách gọi thông tục tại Việt Nam) thường là hệ dẫn động bán thời gian. Điều này có nghĩa là người lái có thể lựa chọn giữa chế độ dẫn động hai bánh (thường là cầu sau – 2H) và dẫn động bốn bánh (4H hoặc 4L). Chế độ dẫn động 4 bánh (4H) thích hợp khi di chuyển trên các bề mặt có độ bám thấp như đường đất, sỏi, cát hoặc tuyết. Chế độ 4L (Low) cung cấp tỉ số truyền thấp hơn, tăng cường mô-men xoắn cho những địa hình cực kỳ khó khăn hoặc khi kéo tải nặng. Một đặc điểm quan trọng của nhiều hệ thống 4WD truyền thống là khóa vi sai trung tâm khi ở chế độ 4H hoặc 4L, khiến các bánh xe quay cùng tốc độ. Do đó, không nên sử dụng chế độ 4WD trên đường nhựa khô ráo vì sẽ gây căng thẳng lên hệ thống truyền động khi vào cua, dẫn đến mòn lốp nhanh và có thể làm hỏng các bộ phận.
Hệ dẫn động AWD (All-Wheel Drive) thường là hệ dẫn động toàn thời gian hoặc tự động. Hệ thống này liên tục phân phối mô-men xoắn đến cả bốn bánh xe và có thể điều chỉnh lực kéo tới từng bánh một cách linh hoạt thông qua các bộ vi sai trung tâm hoặc các bộ ly hợp điều khiển điện tử. Hệ dẫn động AWD hoạt động tự động mà không cần sự can thiệp của người lái, liên tục theo dõi điều kiện mặt đường và lực kéo để phân bổ công suất đến các bánh có độ bám tốt nhất. Điều này giúp cải thiện độ ổn định, khả năng xử lý và lực bám trên nhiều loại địa hình và trong điều kiện thời tiết khác nhau, bao gồm cả đường khô ráo. Hệ dẫn động AWD thường được trang bị trên các mẫu SUV, crossover, sedan hạng sang và xe thể thao, mang lại sự an toàn và hiệu suất cao hơn trong nhiều tình huống lái xe hàng ngày.
Lựa chọn Hệ dẫn động nào phù hợp?
Việc lựa chọn hệ dẫn động phù hợp phụ thuộc chủ yếu vào nhu cầu sử dụng và mục đích vận hành của chiếc xe. Đối với hầu hết người dùng di chuyển trong đô thị hoặc trên đường bằng phẳng, hệ dẫn động cầu trước (FWD) là lựa chọn kinh tế và hiệu quả. Xe FWD thường có giá thành hợp lý, tiết kiệm nhiên liệu và dễ bảo dưỡng hơn. Chúng cũng hoạt động tốt trong điều kiện mưa nhẹ hoặc đường trơn trượt thông thường.
Nếu bạn cần một chiếc xe có khả năng chịu tải tốt, lực kéo khỏe hoặc mang lại cảm giác lái thể thao hơn, hệ dẫn động cầu sau (RWD) là một lựa chọn đáng cân nhắc. RWD phù hợp với xe bán tải, xe thương mại chở hàng và các mẫu xe hiệu suất cao. Tuy nhiên, cần lưu ý khả năng bám đường của RWD có thể hạn chế hơn FWD trên các bề mặt thực sự trơn trượt.
Đối với những người thường xuyên di chuyển trên các địa hình phức tạp, đường xấu, dốc cao hoặc cần khả năng vượt địa hình tốt, hệ dẫn động bốn bánh (4WD hoặc AWD) là giải pháp tối ưu. Hệ dẫn động 4WD truyền thống là lựa chọn tuyệt vời cho những chuyến đi off-road thực thụ, nơi cần khả năng gài cầu để vượt qua chướng ngại vật. Trong khi đó, hệ dẫn động AWD mang lại sự tự tin và an toàn trên nhiều loại mặt đường khác nhau, từ đường khô, ướt cho đến đường phủ tuyết hoặc sỏi, rất phù hợp với các mẫu SUV và crossover gia đình.
Bảo dưỡng Hệ dẫn động: Những điều cần lưu ý
Để đảm bảo hệ dẫn động trên xe hoạt động trơn tru và bền bỉ, việc bảo dưỡng định kỳ là vô cùng quan trọng. Các bộ phận như bộ vi sai (trước, sau, trung tâm), hộp số phụ (trên xe 4WD/AWD) cần được kiểm tra và thay dầu đúng lịch trình theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Dầu hệ thống truyền lực giúp bôi trơn và làm mát các bánh răng, giảm mài mòn và kéo dài tuổi thọ của các bộ phận.
Ngoài ra, cần kiểm tra các khớp nối (khớp CV trên xe FWD và một số AWD, khớp chữ U trên xe RWD và 4WD), vỏ bọc cao su (boot) xem có bị rách, hỏng hay không. Vỏ bọc bị rách có thể khiến dầu mỡ bôi trơn bị chảy ra ngoài và bụi bẩn, nước xâm nhập vào bên trong, gây hư hỏng nhanh chóng cho các khớp nối. Các dấu hiệu bất thường như tiếng ồn lạ (tiếng lạch cạch khi vào cua, tiếng hú), rung động khi xe di chuyển, hoặc rò rỉ dầu cần được kiểm tra ngay lập tức bởi thợ kỹ thuật chuyên nghiệp tại các gara uy tín. Bảo dưỡng hệ thống truyền lực đúng cách không chỉ giúp xe vận hành hiệu quả mà còn đảm bảo an toàn cho người lái và hành khách.
FAQs về Hệ dẫn động ô tô
- Cầu xe và trục truyền động khác nhau như thế nào?
Cầu xe là cấu trúc vật lý nối hai bánh cùng trục, có thể chủ động hoặc bị động. Trục truyền động (drive axle) là bộ phận của hệ dẫn động có chức năng truyền lực quay từ động cơ đến bánh xe thông qua bộ vi sai. - Xe 1 cầu và xe 2 cầu là gì theo cách gọi phổ biến?
Theo cách gọi thông tục, xe 1 cầu thường chỉ xe dẫn động hai bánh (2WD – FWD hoặc RWD), tức chỉ có một trục (cầu) nhận lực chủ động. Xe 2 cầu chỉ xe dẫn động bốn bánh (4WD), tức cả hai trục (cầu) đều có thể nhận lực chủ động. - FWD, RWD, 4WD, AWD là viết tắt của gì?
FWD: Front-Wheel Drive (Dẫn động cầu trước). RWD: Rear-Wheel Drive (Dẫn động cầu sau). 4WD: Four-Wheel Drive (Dẫn động bốn bánh, thường bán thời gian). AWD: All-Wheel Drive (Dẫn động toàn thời gian hoặc tự động). - Hệ dẫn động nào tốt nhất cho xe đi trong thành phố?
Hệ dẫn động cầu trước (FWD) thường là lựa chọn tốt nhất cho xe đi trong thành phố nhờ kích thước gọn, tiết kiệm nhiên liệu và chi phí bảo dưỡng thấp. - Hệ dẫn động nào tốt nhất cho xe đi đường trơn trượt hoặc off-road nhẹ?
Hệ dẫn động bốn bánh (4WD hoặc AWD) mang lại lực bám tốt nhất trên các bề mặt trơn trượt hoặc khi di chuyển off-road nhẹ. AWD phù hợp cho nhiều điều kiện, 4WD phù hợp hơn với off-road chuyên dụng. - Có nên dùng chế độ 4WD trên đường nhựa khô ráo không?
Không nên sử dụng chế độ 4WD (đặc biệt là loại bán thời gian) trên đường nhựa khô ráo vì có thể gây hư hỏng cho hệ thống truyền lực do sự khác nhau về tốc độ quay của các bánh xe khi vào cua. - Hệ dẫn động AWD có cần người lái can thiệp không?
Hệ dẫn động AWD hoạt động tự động, liên tục điều chỉnh lực kéo đến các bánh mà không cần người lái can thiệp. - Dấu hiệu nào cho thấy hệ dẫn động gặp vấn đề?
Các dấu hiệu có thể bao gồm tiếng ồn lạ (tiếng hú, lạch cạch), rung động, khó khăn khi vào số (trên xe 4WD), hoặc rò rỉ dầu ở các bộ phận truyền động. - Hệ dẫn động có ảnh hưởng đến mức tiêu thụ nhiên liệu không?
Có. Hệ dẫn động phức tạp hơn (như 4WD/AWD) thường nặng hơn và có nhiều bộ phận hơn, dẫn đến mức tiêu thụ nhiên liệu cao hơn so với xe FWD hoặc RWD tương đương.
Hiểu rõ về cầu xe và các loại hệ dẫn động phổ biến giúp bạn lựa chọn chiếc xe phù hợp nhất với nhu cầu của mình và có kế hoạch bảo dưỡng xe hiệu quả. Với kiến thức này, bạn có thể tự tin hơn khi thảo luận về chiếc xe của mình. Ô tô Dung Bắc hy vọng bài viết này hữu ích cho quý độc giả.